Na zapadnom obodu doline rijeke Raške, pored samog izvora riijeke, među visokim i nerodnim brdima, s pretećim kamenim liticama, kralj Uroš I (1243-1276) je, po ugledu na slavne pretke, podigao sebi grobnu crkvu posvjećenu Svetoj Trojici. Naziv “Sopoćani” manastir je dobio po staroslovenskoj riječi “sopot”, što znači izvor.
Romanički stil
Raška školaPo arhitektonskoj zamisli crkva pripada raškoj graditeljskoj školi. Manastirska crkva Sv. Trojice predstavlja tip jednobrodne bazilike sa kubetom i prostranom oltarskom apsidom, a kasnije je dozidana priprata sa visokom trospratnom kulom sa zvonikom. Crkva je zidana tesanom sigom, sa elementima koji ukazuju na romanski način gradnje.
Svetska kulturna baština
Na listi UNESKO-aNa listi UNESKO-a Manastir je, u okviru cjeline Stari Ras sa Sopoćanima, upisan u Listu Svjetske kulturne i prirodne baštine UNESCO-a 1979. godine. Sopoćanske freske, nastale u drugoj polovini 13. vijeka, predstavljaju vrhunac jednog klasičnog stila čije su osnovne kategorije bile harmonija i ljepota.
Godine rušenja
Feniksov letDvadeseti vijek Sopoćani su dočekali u vrlo lošem stanju. Vidljivih ostataka manastirskih zgrada gotovo da nije ni bilo, a crkva je djelovala krajnje oronulo. Kupola je bila do pola srušena, a svodovi nad naosom i narteksom su bili urušeni. Ništa bolje nisu izgledali ni egzonarteks i zvonik.
XIII vek n.e.
crkva Sv.TrojiceSopoćani su nastali najverovatnije između 1263 i 1268 god. Od nekada većeg manastirskog kompleksa koji je sačinjavalo više građevina (trpezarija, konaci I sl.) do danas je očuvana crkva Sv.Trojice, čiji je sadašnji izgled plod delimične obnove iz vremena 1926-1929. god.
Sopoćanske freske
Monumentalni izrazŽivopis crkve ubraja se u najimpresivnija ostvarenja vizantijskog fresko-slikarstva, koji na monumentalan način dočarava ličnosti i događaje iz hrišćanske istorije. Sopoćanske freske, nastale u drugoj polovini 13. veka, predstavljaju vrhunac jednog klasičnog stila.
Kralj Uroš I i mladi kralj Dragutin pred Bogorodicom s Hristom, priprata istočni zid
GALERIJA
FRESAKA
Istraži
BISER HRIŠĆANSKE ARHITAKTURE
Manastir je, u okviru cjeline Stari Ras sa Sopoćanima, upisan u Listu Svjetske kulturne i prirodne baštine UNESCO-a 1979. godine.
Živopis crkve ubraja se u najimpresivnija ostvarenja vizantijskog fresko-slikarstva, koji na monumentalan način dočarava ličnosti i događaje iz hrišćanske historije. Sopoćanske freske, nastale u drugoj polovini 13. vijeka, predstavljaju vrhunac jednog klasičnog stila čije su osnovne kategorije bile harmonija i ljepota
Manastir Sopoćani
Na udaljenosti 16 kilometara od Novog Pazara, na izvoru Raške, nalazi se manastir Sopoćani.Kao zadužbina kralja Stefana Uroša I (1242-1276) Sopoćani su nastali najvjerovatnije između 1263. i 1268. god. Od nekada većeg manastirskog kompleksa, koji je sačinjavalo više građevina (trpezarija, konaci I sl.), do danas je očuvana crkva Sv. Trojice, čiji je sadašnji izgled plod djelimične obnove iz vremena 1926-1929. god.
Crkva je jednim djelom srušena krajem XVII veka u događajima pred veliku seobu Srba, ali su sačuvane freske izuzetne ljepote i vrijednosti koje predstavljaju vrhunac srpskog i vizantijskog carstva.
Po arhitektonskoj zamisli crkva pripada klasičnim rješenjima Raške graditeljske škole. U osnovi je jednobradna građevina koja se na istoku završava polukružnom apsidom širine broda. Južno i sjeverno od apside su pravougaone prostorije đakonikona i proskomidije. Centralni prostor na bočnim stranama proširen je dvjema pravougaonim pevnicama, a na zapadnoj strani dignuta je prostrana priprata sa dvje bočne kapele. Nad središnjim djelom hrama uzdiže se cilindrična kupola sa osam prozora, koja je postavljena na kubičnom postolju.
Svojim spoljašnjim izgledom crkva se unekoliko razlikuje od ranijih hramova Raške škole, pošto ostavlja utisak trobrodne bazilike. Ovakvom izgledu doprinele su intervencije u XIV vijeku, kada su zatvoreni prostori između pjevnica i kapela priprate nad kojima je bio samo svod. Krajem XIII vijeka dograđena je na zapadnoj strani velika otvorena spoljna priprata sa visokom trospratnom kulom-zvonikom na pročelju. Crkva je zidana tesanom sigom sa elementima koji ukazuju na romanski način građenja .
Kralj Uroš I, sin Stefana Prvovenčanog i unuk Nemanjin, bio je vješt i sposoban vladar. Mudrom politikom utvrdio je granice svoje zemlje, sukobljavajući se sa susjedima ili sklapajući sa njima saveze. Ojačao je moć vladara, razvio crkvenu organizaciju i utvrdio kult Nemanje i Save, rodonačelnika dinastije i osnivača samostalne crkve.
KRALJ UROŠ I
(1243-1276)
Prema Uroševoj želji, hilandarski jeromonah Domentijan napisao je žitija Svetog Simeona i Svetog Save, djela koja pripadaju najvećim ostvarenjima srpske srednjovekovne književnosti. Svetog kralja su u plemenitim nastojanjima slijedili ljudi oko njega: supruga Sveta kraljica Jelena započela je crkvu Blagoveštenja u manastiru Gradcu, građevinu skladnih razmera u spoju raških i gotskih oblika.
Krunu duhovnog i kulturnog pregalaštva tog doba predstavlja zadužbina kralja Uroša – manastir Sopoćani.
U unutrašnjosti crkve, stroge i jednostavne arhitekture, sačuvana je neobična, zanimljiva i dragocjena galerija srpskog zidnog slikarstva u kome se monumentalni stil XIII vijeka razvio do vrhunca.
MONUMENT ALNOST IZRAZA
Freske u naosu i oltaru, po svojim umjetničkim vrijednostima i stilskim osobenostima, spadaju među najznačajnija ostvarenja svoga vremena u Evropi. Tematski i ikonografski sopoćanske freske u naosu i oltarskom prostoru drže se utvrđenih obrazaca vizantisjke umjetnosti XIII vijeka.
Zasnovane na jednostavnom i sažetom prikazu velikih praznika, odabranih događaja iz Hristovog života, i pojedinačnih figura svetitelja. Freske u centralnom dijelu hrama teže ka monumentalnosti i koherentnosti izraza proisteklom iz duboke privrženosti idealima neprolazne i vječite antičke ljepote.
Sopćanski hram posvećen je Svetoj Trojici i izgrađen u duhu ranije srpske arhitekture – svojom osnovom i prostorom skoro doslovno ponavlja Žiču, ali je i nadmašuje veličinom i visinom. Sopoćanska crkva, zidana pravilnim slaganjem kvadara od sige, ima izgled trobrodne romaničke bazilike, sa masivnim kupolom nad središnjim dijelom naosa i visokim zvonikom na zapadnoj strani.
RAŠKA ŠKOLA
Romanski način građenja.
Građevina je strogih oblika, upečatljivih obrisa i prostrane, dobro osvijetljene unutrašnjosti. Jednostavnost i skladnost u oblikovanju arhitektonskih masa, bitna je za spomjenike raške škole XIII vijeka.
